Een pakje peuken met allure

Een pakje peuken met allure ★★★★★ door Natasja van Loon in de Zone 5300 (#104 maart 2014) recensie-zonder-filter-zone-5300 Zonder filter is het semi-autobiografische debuut van stripmaker en oud-Zone-redacteur Robert van Raffe, van wie we al wisten dat hij een bijzonder begaafde verteller is. Met deze ingenieuze beeldroman demonstreert hij dat hij tevens een volstrekt origineel talent bezit. Zijn verhaal begint al aan de buitenkant: het boek is vormgegeven als een buitenproportioneel pakje Gauloise-sigaretten, hét merk van de dandy. Hoe bedrieglijk de titel Zonder filter is, wordt snel duidelijk in dit verhaal over een jonge kunstenaar die besluit om dandy te worden, maar zich in de zoektocht naar zichzelf achter steeds meer filters verschuilt. Want wat is een dandy? Van Raffe bouwt zijn vertelling op als een mythisch epos, met de kunstenaar als Theseus in het Labyrinth. Zijn eigen filosofische overdenkingen en persoonlijke geschiedenis vervlecht hij met literaire en kunsthistorische verwijzingen naar het dandyisme. Een aanpak die gemakkelijk pretentieus had kunnen uitvallen, maar Van Raffe omzeilt die valkuil dankzij de fijnzinnige spot waarmee hij zijn omgeving én zichzelf behandelt. Ook de bedrevenheid waarmee hij metafysische vraagstukken in het narratief verwerkt is opvallend. Zoals de theorie van de non-lineaire tijd, die bij hem de wens opriep om een verhaal te vertellen waarin je op een willekeurig punt kan beginnen. Zijn tekenwerk lijkt aanvankelijk onevenwichtig, maar na enkele pagina’s toont hij hoe goed hij het principe ‘beeld in dienst van het verhaal’ beheerst. Aan het eind is het onvoorstelbaar dat deze intelligente en gelaagde vertelling ooit op een andere wijze getekend had kunnen worden. Het resultaat is een boek met internationale allure.